12 Eylül'ün Sonuçları

• 650.000 kişi göz altına alındı
• 1 milyon 683 bin kişi fişlendi.
• Açılan 210 bin davada 230 bin kişi yargılandı.
• 7 bin kişi için idam cezası istendi.
• 517 kişiye idam cezası verildi.
• Haklarında idam cezası verilenlerden 50'si asıldı (26 siyasi suçlu, 23 adli suçlu, 1'i Asala militanı).
• İdamları istenen 259 kişinin dosyası Meclis'e gönderildi.
• 71 bin kişi TCK'nin 141, 142 ve 163. maddelerinden yargılandı.
• 98 bin 404 kişi örgüt üyesi olmak suçundan yargılandı.
• 388 bin kişiye pasaport verilmedi.
• 30 bin kişi sakıncalı olduğu için işten atıldı.
• 14 bin kişi yurttaşlıktan çıkarıldı.
• 30 bin kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti.
• 300 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.
• 171 kişinin işkenceden öldüğü belgelendi.
• 937 film sakıncalı bulunduğu için yasaklandı.
• 23 bin 677 derneğin faaliyeti durduruldu.
• 3 bin 854 öğretmen, üniversitede görevli 120 öğretim üyesi ve 47 hâkimin işine son verildi.
• 400 gazeteci için toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi.
• Gazetecilere 3 bin 315 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
• 31 gazeteci cezaevine girdi.
• 300 gazeteci saldırıya uğradı.
• 3 gazeteci silahla öldürüldü.
• Gazeteler 300 gün yayın yapamadı.
• 13 büyük gazete için 303 dava açıldı.
• 39 ton gazete ve dergi imha edildi.
• Cezaevlerinde toplam 299 kişi yaşamını yitirdi.
• 144 kişi kuşkulu bir şekilde öldü.
• 14 kişi açlık grevinde öldü.
• 16 kişi kaçarken vuruldu.
• 95 kişi çatışmada öldü.
• 73 kişiye doğal ölüm raporu verildi.
• 43 kişinin intihar ettiği bildirildi.

İSTANBUL - 12 Eylül darbesinin 28. yıldönümünde Darbelere Karşı 70 Milyon Adım Koalisyonu, ‘Vicdan Mahkemesi’ düzenliyor. Sembolik mahkemede darbeyi yapanlar vicdanen yargılanacak. Dönemi bizzat yaşamış insanların da katılacağı etkinlikte Yunanistan’da ****a rejiminin devrilmesiyle sonuçlanan ayaklanmaların öğrenci lideri olan Dimitrious Papachristou da deneyimlerini aktaracak.

Fethiye Çetin, Ergin Cinmen, Orhan Miroğlu, Adalet Ağaoğlu, Fahri Aral, Atilla Keskin gibi birçok yazar, gazeteci ve hukukçunun katılacağı mahkemede, Memet Ali Alabora, Yıldıray Oğur, Harun Tekin, Rojin gibi genç kuşaktan isimler de ‘mahkeme heyeti’ olarak bulunacak.

Dönemin işkence ve cezaevi fotoğrafları ‘Kenan Evren Resim Sergisi’ başlığı altında sergilenecek. Aynı gün ayrıca ‘Darbelere Dur De Yürüyüşü’ de yapılacak. Etkinliğin liderlerinden Şenol Karakaş ve katılımcılardan Memet Ali Alabora NTVMSNBC’ye Vicdan Mahkemesi’ni anlattı.

KARAKAŞ: HÂLÂ 12 EYLÜL’LE YÜZLEŞEMEDİK
12 Eylül toplumun üzerinden silindir gibi geçerken kendi anayasasını da yarattı. Ve darbeyi yapanlar yargılanmadılar ve yargılanamıyorlar. Ama sendikalardan medyaya, annelere kadar birçok kesimde çok ciddi bir tahribat yarattı. İdam edilenler, işkenceler ve işkenceden ölenler, travmalar, yasaklar, baskılar... Biz hâlâ 12 Eylül’le yüzleşemedik, darbeyi yapanlardan hesap soramadık.

12 Eylül’ün yıldönümünde Darbelere Karşı 70 Milyon Adım Koalisyonu olarak bütün darbelere bir tepki göstermeyi düşünüyorduk. Çünkü toplumsal anlamda bugün ortaya çıkan birçok şeyin kaynağı 12 Eylül’de yatıyor. Ergenekon sürecinin bağlantılarını da orada görüyoruz. En başta bir insanlık suçu darbe.

HER ŞEY DEMOKRATİK BİR ANAYASAYA BAĞLANMALI
Daha önce çok çeşitli girişimler, kampanyalar oldu ama daha çok o dönemin acıları ve sıkıntıları anlatıldı. Ama bugünkü anti demokratik oluşumlarla bir bağlantı kurulamadığı için bu darbeye karşı mücadele yapılamamış oldu. Bütün mücadeleler demokratik bir anayasaya bağlanmalı. Anayasanın 15. maddesinin kaldırılmasına bağlanmalı. Darbe yapmanın demokrasi dışı ve insanlık suçu olduğu konusunda toplumsal bir bilinç yaratılabilir.

DÖNEMİ YAŞAYANLAR TANIKLIK EDECEKLER
Biz darbelere karşı farklı girişimlerde bulunuyoruz, yürüyüşler yapıyoruz. Yine Vicdan Mahkemesi’nden sonra yürüyüşümüz de olacak. Vicdan mahkemelerinin şöyle bir özelliği var; cezaevlerinde dönemi bizzat yaşamış insanlardan, içeride işkence gören insaların annelerine kadar birçok kişi tanık olarak katılacak, yaşadıklarını anlatacaklar.

Yunanistan’da Albaylar ****ası’nın devrilmesiyle sonuçlanan Politeknik Üniversitesi ayaklanmasının öğrenci lideri Dimitrious Papachristou’da ****aya karşı mücadelelerini, öğrenci hareketlerini, radyo işgallerini anlatacak. Darbeye karşı mücadelenin önemli isimlerinden. Bugün de ABD’nin Irak’a işgali ile ilgili Yunanistan’da savaşı durdurun oluşumunun aktivistlerinden.

GENÇLERDEN OLUŞAN BİR MAHKEME HEYETİ OLACAK
Sanatçıların da içinde olduğu gençlerden oluşan bir mahkeme heyeti olacak. Onlar da bu tanıklılar sonrasında vicdanen bir sonuca varacaklar. Böylece Kenan Evren’in ve generallerin suçlu olduğunu anlatmaya çalışacağız, bunu bir yürüyüşle de devam ettireceğiz.

Bu girişimle toplumsal hafızanın oluşumuna katkı sağlamayı hedefliyoruz. Bundan sonraki darbe yıldönümlerinde de, 12 Mart’ta, 27 Mayıs’ta, 28 Şubat’ta vicdan mahkemelerini yine yapacağız. E-muhtıralara karşı da yapacağız. Amacımız bugün hala darbe planları yapanların bu planlarından vazgeçmelerini sağlayacak kadar büyük bir kitlesel bir basıncı oluşturmak aynı zamanda.

EVREN’İN DOĞUM GÜNÜNÜ BERABER KUTLADILAR
Geçtiğimiz sene Kenan Evren’in doğum gününü büyük işadamları hep beraber kutladılar. Oysa Kenan Evren 16 yaşında suçu kanıtlanmamış bir çocuğun idam edilmesini onaylayan bir isim. Bu darbecilerin yargılanması gerekiyor.

ÖNEMLİ OLAN TOPLUMSAL HAFIZANIN GÜÇLÜ OLMASI
Önemli olan toplumal hafızanın güçlü olması, toplumsal takibin yapılması. Bu konuda umudum var. Ayışığı, Sarıkız gibi darbe girişimleriyle ilgili günlüklerin ortaya çıkması, Türkiye’de darbelere karşı bir duyarlılığının oluşmaya başlaması, Ergenekon Operasyonları, eski generallerin tutuklanmaları, yargılanmaları bunların hepsi aşağıdan bir basıncın, duyarlılığın ürünü. Önemli olan bu duyarlılığın bütün kesimlerin kendi içinde oluşması ve toplumun bu konuda tek bir hafızasının oluşmasını sağlayacak kampanyalar yapmaktır. Herkesin güvenebileceği kanalları yaratmak.

EVREN’İ RESSAM OLARAK TANIYORLAR
Kenan Evren Resim Sergisi adlı sergide dönemin fotoğrafları sergilenecek. Yeni jenerasyon onu bir ***hurbaşkanı olarak görüyor, ressam olarak görüyor. Gerçek resim sergisi Mamak Cezaevi’dir, Diyarbakır Cezaevi’dir. O dönemde yapılan işkencelerdir. Biz de bunu sergileyeceğiz. Dolayısıyla ‘bilmeyenlere’ Kenan Evren’in ressam değil de darbeci bir general olduğunu ironik bir şekilde göstereceğiz.

ALABORA: 12 EYLÜL SADECE ZİHİNLERDE DEĞİL

70 Milyon Adım Koalisyonu’nun düzenlediği Vicdan Mahkemesi darbelerden mağdur olmuş insanların başlatığı bir girişim. 12 Eylül birçok insanın gündelik hayatını hâlâ etkiliyor. Bu girişimle kurulacak dönemin mağdurları, tanıklıkları gözler önüne serilecek ve burada bunun vicdanen muhakemesini yapamamış olan ve hâlâ yargılanmadan hayatlarına devam eden kişiler yargılanacaklar.

12 Eylül sadece zihinlerde değil. Biz hala 12 Eylül Anayasası’yla yönetiliyoruz. Bu anayasa zaman içerisinde birtakım değişikliklere uğramış olsa da hala yürürlükte. Zaten darbeyi yapanlar da o anayasadan güçlerini alıyorlar, o anayasaya göre yargılanmaları yasak

OLMASI MUHTEMEL DARBELERLE DE UĞRAŞIYORUZ
Bu sembolik mahkeme gibi sivil girişimlerin artması ve bireylerin bir şeyler yapmaya çalışması gibi Türkiye’deki darbe süreçleriyle ilgili algıyı değiştirecektir diye düşünüyorum. Çünkü artık sadece olmuş bitmiş darbeler değil, olabilecek, olması muhtemel darbelerle de uğraşıyoruz.

Darbecilerin yargılanmasını engelleyen Anayasa’nın 15. maddesinin kaldırılması önemli bir adım. Zaman aşımı, yaş haddi gibi durumlar var ama ne olursa olsun bir şeyler değişektir. Bu önemli bir adım olur. Bundan sonraki muhtemel bu tür suçlara bir emsal teşkil edecektir ve önemli bir kazanım olacaktır .

BİR İNTİKAM DUYGUSUNDAN ÇOK DAHA FAZLASI
Buradaki durum bu saatten sonra intikam alma duygusuyla, adaletin tecelli edeceğini beklemek değil. Bundan daha başka bir şey, daha ileriye giden, daha demokratik, daha barışcıl bir toplum için bir özlem olduğunu düşünüyorum. Bir intikam duygusundan çok daha fazlası.

Anayasanın değişmesi konusunda bir umutsuzluğum var. Anayasa değişecektir elbette ama bunun sivil bir anayasa olup olmayacağı, gerçekten şeffaf bir şekilde tartışılıp tartışılmayacağı konusunda olumlu emareler yok ortada.

UMARIM HER ŞEYE RAĞMEN SİVİL BİR ANAYASAMIZ OLUR
Anayasa tartışması başladığında hükümet ‘sivil toplum örgütleri ile görüştük’ diyor ama hükümetin sivil toplum diye görüştüğü topluluklar asla sivil olmayan ya da en azından alıştığımız anlamıyla sokaktaki insanı temsil etmeyen kurumlar. Oysa kamu olarak biz ne olup bititiğini öğrenemiyoruz bundan sonra da öğrenmeyeceğiz. Umarım her şeye rağmen sivil bir anayasamız olur.

BU ANAYASADAN KURTULMAMIZ GEREKİYOR
12 Eylül de bir zihniyetin devamı ama 12 Eylül’ün oluşturduğu ülke, verdiği kuvvet ve kendi anayasası aslında bugün içinde bulunduğumuz durumu da çok iyi anlatıyor. Bu YÖK başkanlarının atanmasından, Güneydoğu’da yaşanan birçok olaya kadar Türkiye’deki bütün meseleler bu anayasa yüzünden oluyor. Her şeyin sonu dönüp dolaşıp bu anayasaya bağlanıyor. Bu anayasadan kurtulmamız gerekiyor.

ÖNEMLİ OLAN FARKINDALIK YARATABİLMEK
Bu vicdan mahkemelerinin toplumsal hafızanın oluşmasına katkısı olacağını bir farkındalık yaratacağını düşünüyorum. Dünyada savaşa karşı hareket belki savaşı durduramadı ama - gerçi Türkiye’de durdurdu - dünyada barışa karşı çok büyük bir farkındalık yarattı. Bu farkındalığın yaratabiliyor olması da başlı başına önemli bir mesele. Bunun için de dünyadaki barış yanlıları çok büyük katkı sağlıyor diye düşünüyorum.

12 Eylül Vicdan Mahkemesi 12 Eylül’de saat 14.00-17.00 arasında Bilgi Üniversitesi Dolapdere Kampüsü’nde gerçekleşecek.